Wat kan Amsterdam leren van Vlaanderen, koploper in composteren?
Op zaterdag 21 oktober ging Natuur&Milieuteam Zuid met deelnemers van de cursus compostmeester naar een bezoekerscentrum voor composteren en afvalarm tuinieren in Vlaanderen. Onze zuiderburen hebben jarenlange ervaring met het stimuleren van thuiscomposteren.
Waarom thuiscomposteren?
Lokaal composteren kan Amsterdam enorme voordelen opleveren. De afvalstroom neemt af, bewoners zijn betrokken en het levert bijzonder bruikbare compost op voor onze (gevel)tuinen. Dit zwarte goud verbetert de bodemkwaliteit, zorgt dat de bodem vruchtbaarder wordt en meer water kan vasthouden. Het resultaat is mooiere planten, minder werk voor de tuiniers en betere opvang van regenwater. Diverse projecten van pioniers in de stad tonen aan dat verschillende vormen van thuis- of buurtcomposteren goed mogelijk zijn. Het is tijd om op te schalen. Compostmeesters kunnen daar een belangrijke rol bij spelen. Om deze vrijwilligers te trainen heeft Natuur&Milieuteam Zuid een introductiecursus compostmeester opgezet. Vijftien koplopers uit diverse delen van Amsterdam doen mee aan deze training. Ze zijn allemaal betrokken bij kleine of grotere projecten in hun buurt.
Excursie naar Londerzeel
Toen we ‘s morgens wegreden uit Amsterdam leek het of we de hele dag regen zouden krijgen, maar gelukkig klaarde het in het zuiden op. In Londerzeel brak er zelfs een zonnetje door. Daar bevindt zich sinds 1978 het Comité Jean Pain (CJP). De hoofddoelstelling bij de oprichting was het bekendmaken van de Jean-Pain-methode uit Frankrijk, een techniek om hak- en snoeihout om te zetten in waardevolle compost. Het bezoekerscentrum van het CJP is in de loop der jaren uitgegroeid tot de ontmoetingsplaats bij uitstek van mensen die met het verwerken van groente-, fruit- en tuinafval (gft) bezig zijn.
Om half elf werden we verwelkomd door Jackie Coeckelberghs van CJP en Roger van der Maelen van Vlaco, de Vlaamse organisatie die al vijfentwintig jaar mensen motiveert en helpt gft te scheiden en particulier en bedrijfsmatig te composteren. Roger begeleidde ons de hele dag. Vlaco heeft bijna vijfduizend compostmeesters opgeleid en vandaag de dag doet 52% van de Vlamingen aan thuiscomposteren. Dit is de meest ecologische en economische verantwoorde verwerkingswijze voor keuken- en tuinafval. Als thuiscomposteren goed gebeurt, verspreidt dit biologische proces geen kwalijke geuren en trekt het geen ongedierte aan en levert het bijzonder waardevolle en vruchtbare compost voor onze (gevel)tuinen.
Kringlopen
Vlaco onderscheidt de kleine en de grote kringloop. Thuiscomposteren behoort tot de kleine, de gft-kringloop. De grootschalige composteerbedrijven en de vergistingsinstallaties vormen de grote kringloop. Vlaco regelt de certificering van deze industriële composteerders voor de Openbare Vlaamse Afvalstoffen Maatschappij (OVAM). De stichting wordt dan ook gefinancierd door de OVAM, de Vlaamse compostproducenten en lokale overheden.
Voor de kleine kringloop bevordert Vlaco sinds 2000 het thuiscomposteren. Vanaf 2007 lag het accent op kringlooptuinieren en in 2012 kwam de gehele biologische kringloop zonder verlies centraal te staan: de term afval werd afgeschaft. Sindsdien wordt afval restmateriaal genoemd, de input voor een volgend proces in de kringloop. De compostmeesters heten sindsdien kringloopkrachten. Zij houden zich met zeven thema’s bezig:
Na deze uitleg over vijfentwintig jaar kringloopprocessen in Vlaanderen gingen we dieper in op composteren. Composteren is een natuurlijk omvormingsproces van keuken- en tuinresten door bacteriën, schimmels en kleine ongewervelde dieren tot humus, een voedselrijk product. Om te composteren meng je groen (stikstofrijk) materiaal met bruin (koolstofrijk) materiaal. Groen materiaal bestaat vooral uit keukenresten. Het geeft weinig structuur, heeft een hoog vochtgehalte en bevat veel voedingstoffen. Bruin materiaal omvat bijvoorbeeld koffiefilters, karton en houtige tuinresten. Het is vaak droog, luchtig, stug en bevat weinig voedingstoffen.
Roger liet foto’s zien van bodemdiertjes die actief zijn in het compostproces: compostwormen, springstaarten, miljoenpoten, duizendpoten, pissebedden, mijten en aaltjes. Het is belangrijk dat zij voldoende vocht maar vooral ook voldoende lucht krijgen. Om het composteringsproces te stimuleren, let je op het evenwicht tussen en de diversiteit van groen en bruin materiaal. Ook helpt het om de resten te verkleinen zodat schimmels en bacteriën van alle kanten het materiaal aan kunnen pakken. In een vat zorg je voor voldoende lucht door wekelijks met een beluchtingsstok te roeren. Een hoop zet je enkele malen gedurende het composteerproces om, maar pas hierbij op voor de wormen. Een worm in tweeën gehakt, zijn geen twee wormen! Dit hardnekkige fabeltje klopt niet: hooguit leeft het voorste stuk door als de worm na het zadel afgesneden wordt.
Rondleiding
Na een gezellige lunch in het zonnetje leidde Roger ons rond over het één hectare grote terrein van het Comité Jean Pain. Op de demonstratieplaats voor thuiscomposteren stonden vele vaten en bakken. Ook bekeken we composttrommels, takkenrillen, hekjes van gevlochten takken, hagen, houtversnipperaars, een boomgaard, een modelkippenhok en wormencompostbakken. De ene cursist wilde meer weten over het composteren in bakken, de andere over een composttrommel in de vorm van een grote bal. Rogers manier van vertellen zorgde ervoor dat we er steeds met onze neus bovenop stonden om te kijken, voelen én ruiken. Het prachtige zwarte goud was een feest om te ervaren. Tanja Verbij, één van de cursusdeelnemers, vatte het mooi samen: ‘Het was een grandioze dag, ik heb een heleboel geleerd, veel gelachen en genoten, kortom een topdag!’
En wat doen we in Amsterdam?
In Amsterdam wordt al op kleine schaal gecomposteerd met wormenbakken op balkons en wormenhotels op de stoep. Mensen met een tuin gebruiken soms een compostvat of een composthoop. Op een aantal tuinencomplexen zijn compostbakken. Maar behalve deze uitzonderingen wordt er geen gft gescheiden in onze stad. Het officiële percentage is dan ook 0%. Van de 300.000 ton afval die we jaarlijks produceren is ruim een derde gft (37%). Dit is dus een enorme kans voor afvalvermindering. Deze restmaterialen kunnen we thuis of in de buurt omvormen tot een prachtige voedingsstof: compost. Je kunt dit op verschillende manieren doen afhankelijk van je mogelijkheden en de beschikbare ruimte.
De mensen die de introductiecursus compostmeester hebben gevolgd gaan straks de opgedane kennis inzetten in hun buurt. Zij kunnen met deze kennis lokale projecten tot een succes maken. Zo stimuleren ze anderen en helpen hen op weg. De wens is dat er een netwerk van lokale compostmeesters gaat groeien, zodat elke wijk, beter nog elke straat, eigen compostprojecten krijgt. Op die manier hoeven we niet meer bergen afval af te voeren en tegelijkertijd bergen tuinaarde aan te voeren. Als de introductiecursus goed bevalt, gaan we volgend jaar graag verder met een verdiepingscursus en nieuwe trainingen voor potentieel nieuwe compostmeesters. Samen maken we de stad mooier en groener.
Kinderboerderij De Pijp heeft dit jaar de Grote Mini Prijs gekregen. Sinds twee jaar wordt deze prijs uitgereikt door deelnemers van de Opentuinendag in De Pijp. De opbrengst van de Opentuinendag wordt aan een goed en duurzaam groen doel in de buurt gegeven. Afgelopen jaar was dat het Groen Gemaal en dit jaar de Kinderboerderij De Pijp.
De prijs bestaat uit een houten beeld gemaakt door Stichting Stadshout en een financiële bijdrage. De kinderboerderij is heel blij met de prijs. José (op de foto neemt ze de prijs in ontvangst) heeft gezegd dat het geld gebruikt wordt om twee educatieve borden mee te bekostigen. Zo leren de kinderen meer over bijen en andere kleine insecten die rondom de kinderboerderij te vinden zijn.
De prijs is vernoemd naar Mini Groot, een bewoonster van De Pijp en vrijwilliger ook in de daktuin van Huis van de Wijk De Pijp. Zij organiseerde heel lang de Opentuinendag in De Pijp, haalde iedereen er bij, wierf nieuwe leden en deed de administratie. Zelf had ze een schitterende tuin aan de Hemonystraat.
Een groen dak houdt water vast waardoor het riool wordt ontlast, een groen dak ziet er schitterend uit, is een fijne plek voor vogels en insecten en zorgt voor meer natuur in de stad! Daarom wil Maarten uit De Pijp graag een groen dak. Om in aanmerking te komen voor subsidie van de gemeente Amsterdam moet het dak dat je wilt vergroenen minimaal 30 vierkante meter zijn. Het dak van Maarten is 12 vierkante meter, hij komt er dus 18 tekort. Maar, het is mogelijk om met meerdere daken samen subsidie aan te vragen. Daarom is Maarten nu op zoek naar anderen die ook een groen dak willen. Dan kan er samen subsidie aangevraagd worden.
Meer info en contact
De andere regels waar het dak aan moet voldoen kun je vinden op de website van de gemeente. Als je in contact wilt komen met Maarten, meer wilt weten over dit onderwerp of ook een oproep tot ‘samendaken’ wilt indienen neem dan contact op met Natuur&Milieuteam Zuid. Dat kan per e-mail (Info@NMTzuid.nl).
Het plein voor het gebouw Amstelroode aan het Rondeel in Buitenveldert is nu nog een onvriendelijke betonnen vlakte, met enkele bomen, maar vooral met veel parkeerplaatsen. In de zomer wordt het er door gebrek aan groen/schaduw zeer warm. Als het hard regent, dan komt het deels blank te staan. De riolering raakt dan namelijk overbelast, omdat regen niet in de grond kan zakken en al het water via de riolering afgevoerd moet worden. De verwachting is dat dit laatste probleem door klimaatverandering alleen maar groter zal worden.
In oktober 2015 heeft het bestuur van de VvE Amstelroode met steun van Natuur&Milieuteam Zuid aan de gemeente voorgesteld het plein te vergroenen. Na goed overleg heeft dit geresulteerd in een idee voor vier groenperken op plekken met overbodige betegeling.
Dit jaar zal de gemeente de eerste twee perkjes aanleggen. Volgend jaar volgen er nog twee.
De bewoners van de flat zijn enthousiast over meer groen voor de deur. Zeven bewoners hebben zich opgeworpen om actief deel te nemen aan het onderhoud en het enthousiasme is groeiende, met ideeën om een buurtborrel te koppelen aan jaarlijks groot onderhoud van het groen.
Als je geïnspireerd bent geraakt om in je eigen straat aan de slag te gaan, neem dan contact op met Natuur&Milieuteam Zuid voor hulp en advies!
Het wordt steeds groener in Amsterdam. En dat is goed, want groen is mooi, bevordert biodiversiteit en maakt de stad regenbestendig. Waar eerst nog saaie tegels lagen, verschijnen steeds meer geveltuinen en buurtboomtuintjes. Her en der poppen bloembakken in de straat op, die vaak gezamenlijk onderhouden worden door buurtbewoners. Ook zijn er de afgelopen jaren grotere, tijdelijke moestuinprojecten ontstaan op braakliggend terrein, op initiatief van buurtbewoners en met toestemming van de Gemeente. Omdat veel van deze tijdelijke projecten door nieuwbouw weer zijn verdwenen, vinden wij het tijd voor deze hernieuwde oproep:
Vind je het leuk om te tuinieren en wil je graag met buurtbewoners buiten in de weer om een stukje stenige omgeving om te toveren tot een groene oase? Ken jij in je buurt een stuk braakliggend terrein, groot of klein, en jeuken je groene vingers, maar weet je niet hoe je je wensen waar kunt maken? Klim dan in de pen, kruip achter je laptop en mail, schrijf, teken ons je plannetjes en ideeën. Wij bekijken alle inzendingen serieus en gaan er mee aan de slag. Graag tot horens! Bel 06 505 479 82 of 020 662 82 37, mail j.vanduijvenbode@soozamsterdam of kom langs bij ons op de J.M.Coenenstraat 4.
Wie kent ze niet, die kleine tuintjes rond een boomspiegel. Vaak zijn het weelderige bloemenparadijsjes, soms in gebruik als illegale parkeerplek voor een oude fiets. Je ziet ze steeds meer in de straten van Amsterdam en je vraagt je af wie ze onderhoudt en verzorgt. Eigenlijk zou je zelf ook wel zo’n tuintje willen hebben. Dat kan!
De Gemeente Amsterdam ziet graag meer groen in de straat en buurtboomtuintjes horen daar zeker bij. Bewoners kunnen daarom sinds 2012 geheel legaal een boomspiegel adopteren en er een tuintje van maken dat zij zelf onderhouden.
Voorwaarden
Wel zijn er een aantal voorwaarden aan verbonden om de boom te beschermen. Zo mag de grond bijvoorbeeld niet te veel opgehoogd worden en zijn boomspiegels rond oudere bomen vaak niet geschikt voor beplanting. Meer informatie vind je op onze buurtboomtuin themapagina. Er is een Werkgroep Boomtuinadoptie van ervaringsdeskundigen, die je met raad en daad kunnen bijstaan. Op hun uitgebreide eigen pagina staan alle do’s & don’ts voor het aanleggen van een buurtboomtuin
We hebben mensen nodig die zin hebben in een frisse vrijetijdsbesteding! Ben jij dat? Kom dan helpen met de geveltuintjesschouw van Natuur&Milieuteam Zuid. Op een aantal vrijdagochtenden oktober struinen wij de buurt af en registreren alle goed onderhouden, legale, verwilderde, illegale, kleurrijke en groene geveltuinen in de Stadionbuurt en Apollobuurt.
Aanmelden
Meld je aan bij NMTZuid, bel: 06 505 479 82, 020- 6628237, mail: j.vanduijvenbode@soozamsterdam of kom langs bij ons op de J.M. Coenenstraat 4.
Al zeven jaar lang zet Josie Dubbeldam zich in voor meer dotterbloemen in Amsterdam! Daarvoor kweekt ze jaarlijks nieuwe dotterplantjes om uit te zetten aan de water- of slootkant. Prachtige gele bloemen zijn het resultaat.
Dotteren?
Wil je meehelpen en ook meer dotterbloemen terug brengen langs de oevers? Dat kan als je op Amstelglorie stekjes van de dotterbloem komt halen. Ze moeten vervolgens nog wel meer wortels krijgen in een tuin of op een balkon voordat ze het water in kunnen. Ook op het Groen Gemaal in het Sarphatipark zijn een aantal stekjes beschikbaar.
Contact
Stuur een berichtje naar Josie voor meer informatie en het maken van een afspraak.
Is het buiten nat en kil? Geef je winterdip geen kans, en doe mee met de bloembollenactie in 2017 van Natuur&Milieuteam Zuid. Oktober-november is de ideale tijd om bollen te planten. In de lente word je beloond met vrolijke kleuren in je straat. Geniet nu vast van de voorpret!
Ondernemers en bewoners zetten de bloemetjes buiten
Van winkelen in een kleurrijke straat word je vrolijk! En wie wil er nou niet werken tussen de vrolijke gele krokussen? Alle 600 ondernemers in De Pijp en natuurlijk de bewoners kunnen met korting biobollen bestellen en voor de deur planten, bijvoorbeeld in een boomtuin. Per vijf stuks (Crocus ‘Yellow Mammoth’) betaal je 1 euro.
Je kunt de bollen ophalen en contant betalen van maandag tot en met donderdag van 10.00 tot 17.00 uur op Wijkcentrum De Pijp, Gerard Doustraat 133, Amsterdam. Maximaal 25 bollen per persoon, op = op! Je kan nog langs komen tot 2 november, als we daarna nog bollen over hebben dan zetten we dit op deze website.
Waarom biologisch?
Juist de normale bollenteelt is enorm vervuilend. Bloembollen op een schone en duurzame manier kweken, heeft dus veel zin. De bollen die je bij Natuur&Milieuteam Zuid bestelt, zijn biologisch. Zonder gif en chemicaliën, goed voor mens én bij. Ook zijn het botanische bollen. Dat betekent dat ze volgende jaren weer opkomen als je ze in de grond laat zitten en nog leuker, het worden er steeds meer.
Godenvoer voor vroege bijtjes
Bollen als krokussen en sterhyacinten bloeien vroeg in het jaar, als er nog niet veel in bloei staat en het koud kan zijn. Extra feestelijk dus als de vrolijke kleuren je dan al tegemoet knallen. Maar ook voor de bijen is dat goed nieuws, die in het prille voorjaar nog maar weinig te eten kunnen vinden.
Als je vragen hebt kun je contact opnemen met Anna van Natuur&Milieuteam Zuid: info@nmtzuid.nlof bel: 06-20539406.
Wil jij graag dat er op steeds meer plaatsen in de buurt gecomposteerd wordt? En wil je je inzetten om buurtbewoners met elkaar te verbinden om samen bij te dragen aan het sluiten van kringlopen? Wordt dan compostmeester! Dat is een vrijwilliger die zich inzet om de organische afvalstroom te beperken en composteer projecten bij mensen thuis, in de buurt of op instellingen te begeleiden. Daarvoor volgen de compostmeesters een opleiding, zodat ze alle benodigde kennis in huis hebben om (buurt)initiatieven te begeleiden en samen iets moois tot stand te brengen.
Introductiecursus
Deze introductiecursus is een kijkje in de keuken van de compostmeester om verschillende facetten van dit vakgebied te leren kennen. Na het volgen van deze cursus kun je aan de slag gaan met het ondersteunen van buurtcompostering zodat organisch materiaal zijn weg terugvindt naar de aarde. Op die manier wordt de bodem gevoed en het groen in de buurt verbeterd!
De ervaring blijft beperkt tot composteren in een deel van één seizoen maar geeft een goed beeld van de mogelijkheden, valkuilen en oplossingen voor composteren gedurende de andere seizoenen. De cursus bestaat uit 5 bijeenkomsten en 1 dagexcursie naar het bezoekerscentrum van het Comité Jean Pain in Londerzeel, België.
Programma
1. Introductiebijeenkomst
In de eerste bijeenkomst wordt in gegaan op het belang van composteren voor het voeden van de bodem. De functie van een compostmeester wordt besproken en de deelnemers leren elkaar kennen en delen hun ervaringen en verwachtingen. Er zal een overzicht gegeven worden van het beleid van de gemeente Amsterdam op dit gebied, lopende composteer projecten en organisaties die actief bezig zijn met composteren.
2. Koud en warm composteren
Tijdens deze bijeenkomst wordt ingegaan op de verschillende technieken als composteren in vaten, bakken en hopen. Er zal ingegaan worden op de verschillen tussen koud en warm composteren. Ook komt fermenteren in Bokashi emmers aan bod. Wat zijn de basisregels, de veel voorkomende problemen en hoe kun je deze oplossen. Wat kun je composteren en wanneer weet je dat de compost rijp is.
3. Excursie naar Londerzeel, België in samenwerking met Vlaco
Op deze dag gaan we naar Londerzeel, België om een rondleiding te krijgen door het bezoekerscentrum Hof ter Winkelen van het Comité Jean Pain. Dit comité werd opgericht in 1978. om de zogenaamde Jean Pain methode bekend te maken, een techniek om hak- en snoeihout om te zetten in waardevolle compost. In de loop der jaren is het uitgegroeid tot een kennis- en ontmoetingsplaats voor iedereen die bezig is met het verwerken van organisch restmateriaal. De Vlaamse organisatie Vlaco behartigt al bijna 25 jaar het beleid en de belangen van de biologische kringloop in Vlaanderen. Zij organiseerden al vele jaren geleden de opleiding tot compostmeester.
4. Wormcomposteren
Deze bijeenkomst staat helemaal in het teken van dit nobele ongewervelde bodemdiertje. Maar hoe werkt wormcomposteren? En hoe start je zelf of in de buurt een wormencompostbak op? Welke modellen wormcompostbakken zijn er? En wat kun je wel of niet aan de wormen geven? Wat is hun ideale leefomgeving?
5. Toepassing van compost en bodemleven
Uit wat voor een soort deeltjes bestaat je bodem? En hoe pas je je eigen compost toe in de tuin. Wat is de kwaliteit ervan en wat bevat compost eigenlijk? Hoe staat het met het bodemleven en wie leeft er onder onze voeten? Hoe dragen de bodemdiertjes bij tot het creëren van goede groeivoorwaarden voor de planten?
6. Compostmeesters in de wijk
In de afsluitende bijeenkomst kijken we naar de mogelijkheden voor het opzetten van composteer projecten in Amsterdam Zuid. Deelnemers presenteren hun ervaringen en plannen voor buurtcomposteren. We bespreken de resultaten van de cursus en wensen voor toekomstige uitwisseling van ervaringen en mogelijke vervolgopleiding of praktijkstages.
Vanwege een verbouwing door de eigenaar moesten Justine haar prachtige tuintje leeghalen. Voor de liefhebbers waren ze gratis af te halen in de Rivierenbuurt, Kribbestraat. Wie het eerst kwam kon kiezen uit prachtige struiken en planten. In de eerste week van september heeft een aannemer de overige planten uitgegraven.
Veel mensen hebben gereageerd en planten opgehaald. Zij blij, Justine blij!
